A DO TË PUNOJMË DERI NË MOSHËN 70 VJEÇ?

A DO TË PUNOJMË DERI NË MOSHËN 70 VJEÇ?

Në shikim të parë, Franca ka një sistem pensionesh më bujar krahasuar me Gjermaninë. Në vitin 2023, mosha e daljes në pension prej 62 vjetësh u hoq në Francë. Dy të tretat e francezëve ishin kundër kësaj mase, gjë që çoi në protesta të shumta, shpesh të dhunshme, në të gjithë vendin – protestat e “jelekëve të verdhë”. Qeveria miratoi reformën duke u mbështetur në një nen të veçantë të Kushtetutës dhe pa votim përfundimtar në Asamblenë Kombëtare.

“Mosha më e hershme e daljes në pension në Francë është rritur nga 62 në 64 vjeç. Megjithatë, për të marrë një pension të plotë, duhet të paguani kontribute për 42 ose 43 vjet,” shpjegon Friederike Hofmann, korrespondente e televizionit publik gjerman ARD nga Parisi. Jo vetëm që është rritur mosha e pensionit, por edhe numri i viteve të nevojshme për pagesën e kontributeve në fondin e pensioneve. Para reformës, nevojiteshin 41.5 vite, ndërsa tani francezët do të duhet të punojnë 43 vjet për të përfituar pensionin e plotë. Ata që nuk i plotësojnë këto kushte do të duhet të vazhdojnë të punojnë deri në moshën 67 vjeç, shton Hofmann, raporton Deutsche Welle.

Gjermania: Dalja më e vonshme në pension që nga viti 2007

Në Gjermani, në vitin 2007 u miratua Ligji për Përshtatjen e Moshës, i cili parashikonte një rritje graduale të moshës së daljes në pension. Për të siguruarit e lindur në vitin 1964 e më vonë, mosha e daljes në pension është caktuar 67 vjeç. Për ata të lindur mes viteve 1947 dhe 1963, parashikohet një periudhë kalimtare me një rritje graduale të moshës së daljes në pension.

Për një pension të plotë të parakohshëm në Gjermani, duhet të kesh 45 vite pune. Edhe atëherë, nuk është më e mundur të dalësh në pension në moshën 63 vjeç pa ulje të shumës së përfitimit, thekson Christian Lindner nga Langebrück në Saksoni.

Pensioni mesatar i pleqërisë për burrat me të paktën 35 vite pune ishte rreth 1,800 euro në vitin 2023. Gratë mund të prisnin mesatarisht 1,333 euro. Në nivel kombëtar, pensioni mesatar i pleqërisë për të paktën 35 vite pune ishte pak më i lartë: 1,809 euro për burrat dhe 1,394 euro për gratë.

Ky këshilltar dhe ekspert për pensionet thotë: “Ligjvënësi ka përcaktuar që këto rregulla vlejnë vetëm për ata që kanë lindur para vitit 1953. Për më të rinjtë, pra ata të lindur nga viti 1953 deri në vitin 1964, mosha e daljes në pension gradualisht rritet në 65 vjeç – edhe nëse kanë 45 vite pune.”

Sa vite duhet të punojnë njerëzit në vendet e tjera të BE-së?

Sipas analizës së Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD), gjermanët janë ndër ata që punojnë më gjatë në BE. Në vitin 2022, mosha mesatare e daljes në pension ishte rreth 66 vjeç.

Vendet e tjera të BE-së:

• Holanda dhe Danimarka: 67 vjeç
• Spanja: 65 vjeç
• Austria: burra – 65 vjeç, gra – 61 vjeç
• Franca dhe Italia: 64 vjeç
• Greqia dhe Luksemburgu: 62 vjeç

Në Kroaci, të siguruarit kanë të drejtë për pension të pleqërisë nëse kanë mbushur 65 vjet dhe kanë të paktën 15 vjet punë. Për gratë, ekziston një periudhë kalimtare nga 1 janari 2020 deri më 31 dhjetor 2029, gjatë së cilës mosha e pensionit është më e ulët se 65 vjet. Në vitin 2023, kufiri ishte 63 vjet e 3 muaj dhe rritet çdo vit me tre muaj. Pensioni neto mesatar është rreth 500 euro.

Reformat italiane me përjashtime

Italia gjithashtu e ka rritur moshën e daljes në pension në 67 vjet, por në praktikë, shumë dalin në pension në moshën 62 vjeç, shpesh me përfitime të plota. Përjashtime të ndryshme e mundësojnë këtë, shpjegon korrespondenti i ARD nga Roma, Andreas Herz.

“Politikanët tani duan të kufizojnë këto përjashtime. Planifikohet që gjeneratat më të reja të punojnë deri në moshën 71 vjeç.”

Italia ndan pjesën më të madhe të buxhetit të saj shtetëror për pensionet në të gjithë BE-në.

Modeli danez: Mosha e pensionit rritet me jetëgjatësinë

Ajo që nuk është vetëm një ide, por realitet në Danimarkë – mosha e daljes në pension rritet bashkë me jetëgjatësinë mesatare. Aktualisht, është 67 vjeç, por do të vazhdojë të rritet, shpjegon korrespondentja e ARD Rikke Detlefsen nga Kopenhaga.

“Do të më duhet të pres deri në vitin 2033 për t’u pensionuar në moshën e plotë prej 68 vjetësh. Nga viti 2040, mosha e pensionit do të jetë 70 vjeç. Dhe nëse jetëgjatësia vazhdon të rritet, do të rritet edhe më shumë.”

Mund të ndodhë që vajza e saj, e cila tani është 25 vjeç, të duhet të punojë deri në moshën 74 vjeç. Pensionet në Danimarkë financohen nga taksat. Pavarësisht nëse jeni i pasur apo i varfër, shuma e garantuar është 965 euro në muaj. Ata që nuk kanë kursime private marrin më shumë. Megjithatë, gjithnjë e më shumë njerëz, veçanërisht punëtorët fizikë, infermierët dhe kujdestarët, kërkojnë pension të parakohshëm pasi nuk mund të përballojnë punën deri në moshën ligjore të daljes në pension.

Sistemi austriak: Çdokush kontribuon në fondin e pensioneve

Në Austri, sistemi i pensioneve ka përparësi të lartë. Ndryshe nga Gjermania, të gjithë qytetarët paguajnë sigurimin pensional në fondin shtetëror të pensioneve – duke përfshirë individët, politikanët dhe gjithnjë e më shumë nëpunësit civilë.

Në vitin 2004 u miratua një ligj që përfshiu nëpunësit civilë në sistemin e sigurimit pensional, me një periudhë kalimtare deri në vitin 2040.

Austria nuk planifikon të rrisë moshën e daljes në pension në 67 vjeç. Kufiri i përcaktuar është 65 vjeç për burrat dhe aktualisht 61 vjeç për gratë, por deri në vitin 2033 do të jetë 65 vjeç edhe për gratë.