Analizë politologjike mbi transformimin e kulturës politike dhe racionalitetin e qeverisjes lokale
Ndryshimi si koncept politik dhe moral
Në teorinë moderne të tranzicionit politik, ndryshimi nuk përkufizohet vetëm si rotacion pushteti, por si transformim paradigmatik i mënyrës së të menduarit dhe të vepruarit politik.
Në këtë kuadër, figura e Bilall Kasamit shfaqet si rast i veçantë brenda politikës shqiptare në Maqedoninë e Veriut, sepse ajo mishëron një formë të re të racionalitetit politik, moralitetit publik dhe profesionalizmit qeverisës.
Ai ka ndërtuar një model që e tejkalon logjikën klasike të politikës partiake dhe e shndërron qeverisjen në proces të matshëm, të orientuar drejt rezultateve konkrete.
Kjo qasje e bën Kasamin objekt studimi për konceptin e “liderit performativ”, që legjitimon pushtetin jo përmes retorikës, por përmes performancës dhe llogaridhënies. Brenda kulturës shqiptare, e cila historikisht ka funksionuar mbi bazën e karizmës, kjo përfaqëson një ndryshim epokal në mënyrën e prodhimit të autoritetit politik.
Racionaliteti i qeverisjes dhe menaxhimi i transformimit lokal
Në analizën e qeverisjes lokale të Tetovës, Kasami ka vendosur një model menaxherial të frymëzuar nga racionaliteti Weberian, ku autoriteti burokratik dhe funksionaliteti institucional zëvendësojnë modelin e politizimit ekstrem.
Në vend të “pushtetit mbi qytetin”, ai ka instaluar pushtetin në shërbim të qytetit, një ndryshim i vogël në formë, por i madh në thelb.
Reformat në infrastrukturë, menaxhimin e pastrimit urban, sistemin e ujësjellësit, rikualifikimin e hapësirave publike dhe komunikimin e hapur me qytetarët përbëjnë shenja të një qeverisjeje moderne, të matshme dhe të qëndrueshme.
Në literaturën e administrimit publik, kjo quhet “qeverisje përmes evidencës”, ku çdo vendim mbështetet në të dhëna dhe analiza, jo në impulse politike apo interesa klienteliste.
Në këtë kuptim, Kasami është përfaqësues i elitës reformuese, që në vend të paternalizmit politik, ofron performancë institucionale. Ai ka krijuar një administratë që i përgjigjet qytetarit, jo partisë, çka përbën një standard të ri për qeverisjen lokale shqiptare në rajon.
Diskursi politik dhe filozofia e komunikimit publik
Diskursi politik i Bilall Kasamit është një ndër faktorët kryesorë të ndryshimit të perceptimit publik ndaj politikës shqiptare. Ai ka zëvendësuar gjuhën emocionale dhe mobilizuese me një gjuhë të arsyes dhe profesionalizmit.
Në vend që të ndërtojë kapital politik mbi ndasi ideologjike ose identitare, ai e ndërton mbi besimin qytetar në aftësinë për të qeverisur.
Kjo formë komunikimi i përafrohet teorisë së Jürgen Habermas-it për racionalitetin komunikues, ku dialogu ndërmjet pushtetit dhe publikut krijon bazën e re të legjitimitetit demokratik.
Në këtë optikë, Kasami nuk flet “për” qytetarët, por bashkë me ta, duke u bërë pjesë e një procesi interaktiv të komunikimit politik.
Kjo mënyrë e të folurit krijon një perceptim të ri për lidershipin shqiptar: jo më si figurë e largët dhe autoritare, por si udhëheqës i arritshëm, i besueshëm dhe profesional.
Në terma sociologjikë, kjo përbën demokratizim të autoritetit politik, kalimin nga karizma drejt kompetencës.
Krahasimi teorik me modelin e elitave tradicionale
Nëse zbatojmë teorinë e qarkullimit të elitave të Vilfredo Pareto-s, politika shqiptare në Maqedoninë e Veriut ka qenë për dekada nën dominimin e elitave të mbyllura, të cilat kanë ricikluar pushtetin përmes patronazhit dhe lojalitetit vertikal.
Kasami, megjithatë, përfaqëson elitën qarkulluese reformuese, e cila vjen nga një kapital intelektual dhe profesional, jo nga privilegjet e trashëguara.
Ai përfaqëson një formë të legjitimitetit performativ, ku besueshmëria politike matet me rezultatet e dukshme, jo me retorikën historike.
Ndryshe nga politikanët e tjerë që kanë mbijetuar përmes kontrollit mbi strukturat, Kasami ka ndërtuar pushtet përmes besimit në aftësinë për të ndryshuar realitetin.
Në këtë aspekt, ai mishëron modelin e liderit zhvillimor, që nuk e sheh pushtetin si pronë, por si detyrim moral ndaj komunitetit.
Ndikimi strukturor dhe modeli i replikueshëm i qeverisjes
Rasti i Tetovës nën drejtimin e Kasamit është kthyer në rast studimi institucional, që ka filluar të ndikojë në mënyrën se si konceptohet qeverisja shqiptare në nivel nacional.
Ky fenomen përkon me atë që Everett Rogers e përkufizon si “efekt demonstrimi”: një praktikë e suksesshme që përhapet përmes imitimit pozitiv në hapësira të tjera politike.
Shembulli i Kasamit ka gjeneruar një riformulim të pritjeve qytetare ndaj politikanëve shqiptarë. Sot qytetarët nuk kërkojnë thjesht përfaqësim etnik, por qeverisje efektive, rezultate të matshme dhe integritet publik.
Kjo i ka detyruar edhe aktorët e tjerë politikë të rishikojnë strategjitë e tyre komunikative dhe qeverisëse, duke dëshmuar se modeli “Kasami” nuk është më përjashtim, por standard referencial i qeverisjes bashkëkohore shqiptare.
Kasami si lider i epokës post-elitariste
Në kontekstin e politikës shqiptare, e cila po kalon gradualisht nga faza e karizmës drejt fazës së profesionalizmit, Bilall Kasami përfaqëson liderin e epokës post-elitariste.
Ai mishëron parimet e qeverisjes moderne: transparencë, integritet, efikasitet dhe meritokraci.
Në vend që të mbështetet te “kapitali emocional”, ai ndërton “kapital institucional” – një formë pushteti që nuk është personale, por i ndërtuar mbi funksionalitetin e strukturave.
Në këtë kuptim, Kasami është udhëheqësi i tipit racional dhe menaxherial, i cili i përgjigjet sfidave përmes kompetencës dhe vizionit afatgjatë, jo përmes reagimeve spontane apo retorikës populiste.
Kjo e bën atë të përshtatshëm për të drejtuar jo vetëm një komunë, por një proces politik kombëtar, ku kërkohet profesionalizëm, koherencë dhe drejtim moral.
Roli unifikues dhe potenciali strategjik i liderit reformues
Nëse politika shqiptare në Maqedoninë e Veriut synon stabilitet dhe zhvillim afatgjatë, ajo ka nevojë për një figuré që bashkon kompetencën me moralin, qytetarin me shtetin, dhe idealin me praktikën.
Bilall Kasami është shembulli më i afërt i këtij modeli, një lider që nuk flet për ndryshimin, por e realizon atë në mënyrë të matshme.
Ai përfaqëson kalimin nga politika e interesit, te politika e përgjegjësisë, nga politika e deklaratave, te politika e rezultateve.
Në këtë kuadër, është e justifikuar që në vizionin strategjik të përfaqësimit shqiptar, Kasami të shihet si lideri më koherent për të udhëhequr procesin politik të shqiptarëve në Maqedoninë e Veriut, jo si figurë e një partie, por si standard i një epoke të re qeverisjeje.
________________________________________
Bibliografi orientuese teorike
• Max Weber, Economy and Society (1968) – koncepti i racionalitetit burokratik.
• Vilfredo Pareto, The Rise and Fall of the Elites (1916) – teoria e qarkullimit të elitave.
• Jürgen Habermas, The Theory of Communicative Action (1984) – racionaliteti komunikues dhe dialogu publik.
• David Easton, A Systems Analysis of Political Life (1965) – modeli i qarkullimit të autoritetit dhe mbështetjes.
• Everett M. Rogers, Diffusion of Innovations (2003) – efekti i përhapjes së modeleve inovative në shoqëri.
